مبارزه با ظلم

اخلاق خانوادگى

با بردگان

نظافت و بوى خوش

برخورد و معاشرت

در بخش دوم‏سیره پیامبر اعظم(صلی‏الله‏علیه‏وآله‏وسلم)به پنج‏مورد‏دیگر اشاره می‏کنیم

مبارزه با ظلم

در دوران جاهلیت با گروهى که آنها نیز از ظلم و ستم رنج مى‏بردند براى دفاع از مظلومان و مقاومت در برابر ستمگران همپیمان شد.این پیمان در خانه عبد الله بن جدعان از شخصیتهاى مهم مکه بسته شد و به نام «حلف الفضول‏» نامیده شد.او بعدها در دوره رسالت از آن پیمان یاد مى‏کرد و مى‏گفت‏حاضر نیستم آن پیمان بشکند و اکنون نیز حاضرم در چنین پیمانى شرکت کنم.

اخلاق خانوادگى

در خانواده مهربان بود، نسبت به همسران خود هیچ گونه خشونتى نمى‏کرد و این بر خلاف خلق و خوى مکیان بود.بدزبانى برخى از همسران خویش را تحمل مى‏کرد تا آنجا که دیگران از اینهمه تحمل رنج مى‏بردند.او به حسن معاشرت با زنان توصیه و تاکید مى‏کرد و مى‏گفت: همه مردم داراى خصلتهاى نیک و بد هستند، مرد نباید تنها جنبه‏هاى ناپسند همسر خویش را در نظر بگیرد و همسر خود را ترک کند، چه، هر گاه از یک خصلت او ناراحت‏شود خصلت دیگرش مایه خشنودى اوست و ایندو را باید با هم به حساب آورد.

او با فرزندان و با فرزندزادگان خود فوق العاده عطوف و مهربان بود، به آنها محبت مى‏کرد، آنها را روى دامن خویش مى‏نشاند، بر دوش خویش سوار مى‏کرد، آنها را مى‏بوسید و اینها همه بر خلاف خلق و خوى رایج آن زمان بود.روزى در حضور یکى از اشراف، یکى از فرزندزادگان خویش - حضرت مجتبى(ع) - را مى‏بوسید، آن مرد گفت: من دو پسر دارم و هنوز حتى یک بار هیچ کدام از آنها را نبوسیده‏ام.فرمود: من لا یرحم لا یرحم کسى که مهربانى نکند رحمت‏خدا شامل حالش نمى‏شود.

نسبت به فرزندان مسلمین نیز مهربانى مى‏کرد.آنها را روى زانوى خویش نشانده، دست محبت بر سر آنها مى‏کشید.گاه مادران، کودکان خرد سال خویش را به او مى‏دادند که براى آنها دعا کند.اتفاق مى‏افتاد که احیانا آن کودکان روى جامه‏اش ادرار مى‏کردند.مادران ناراحت‏شده و شرمنده مى‏شدند و مى‏خواستند مانع ادامه ادرار بچه شوند.او آنها را از این کار به شدت منع مى‏کرد و مى‏گفت: مانع ادامه ادرار کودک نشوید، اینکه جامه من نجس بشود اهمیت ندارد، تطهیر مى‏کنم.

با بردگان

نسبت به بردگان فوق العاده مهربان بود.به مردم مى‏گفت: اینها برادران شمایند، از هر غذا که مى‏خورید به آنها بخورانید و از هر نوع جامه که مى‏پوشید آنها را بپوشانید، کار طاقت فرسا به آنها تحمیل مکنید، خودتان در کارها به آنها کمک کنید.

مى‏گفت: آنها را به عنوان «بنده‏» و یا کنیز(که مملوکیت را مى‏رساند)خطاب نکنید، زیرا همه مملوک خداییم و مالک حقیقى خداست، بلکه آنها را به عنوان «فتى‏» (جوانمرد)یا «فتاة‏» (جوانزن)خطاب کنید.

در شریعت اسلام تمام تسهیلات ممکن براى آزادى بردگان که منتهى به آزادى کلى آنها مى‏شد فراهم شد.او شغل «نخاسى‏» یعنى برده فروشى را بدترین شغلها مى‏دانست و مى‏گفت: «بدترین مردم نزد خدا آدم فروشان‏اند.»

نظافت و بوى خوش

به نظافت و بوى خوش علاقه شدید داشت، هم خودش رعایت مى‏کرد و هم به دیگران دستور مى‏داد.به یاران و پیروان خود تاکید مى‏نمود که تن و خانه خویش را پاکیزه و خوشبو نگه دارند.بخصوص روزهاى جمعه وادارشان مى‏کرد غسل کنند و خود را معطر سازند که بوى بد از آنها استشمام نشود، آنگاه در نماز جمعه حضور یابند.

برخورد و معاشرت

در معاشرت با مردم، مهربان و گشاده‏رو بود.در سلام به همه حتى کودکان و بردگان پیشى مى‏گرفت.پاى خود را جلو هیچ کس دراز نمى‏کرد و در حضور کسى

تکیه نمى‏نمود.غالبا دو زانو مى‏نشست.در مجالس، دایره‏وار مى‏نشست تا مجلس، بالا و پایینى نداشته باشد و همه جایگاه مساوى داشته باشند.از اصحابش تفقد مى‏کرد، اگر سه روز یکى از اصحاب را نمى‏دید سراغش را مى‏گرفت، اگر مریض بود عیادت مى‏کرد و اگر گرفتارى داشت کمکش مى‏نمود.در مجالس، تنها به یک فرد نگاه نمى‏کرد و یک فرد را طرف خطاب قرار نمى‏داد، بلکه نگاههاى خود را در میان جمع تقسیم مى‏کرد.از اینکه بنشیند و دیگران خدمت کنند تنفر داشت، از جا برمى‏خاست و در کارها شرکت مى‏کرد.مى‏گفت: «خداوند کراهت دارد که بنده را ببیند که براى خود نسبت به دیگران امتیازى قائل شده است.»